1. Ikus-entzunezko testuen ezaugarri orokorrak

Ikus-entzunezko testuak oso presente daude gure bizitzan: ikusi, partekatu, eskaini... egiten ditugu. Horiek ulertzeko eta sortzeko, ezinbestekoa da hainbat ezagutza izatea: testuen komunikazio-asmoa, generoak, egiten duten baliabide adierazkorren erabilera. Izan ere, ikus-entzunezko testuek berariazko ezaugarri adierazkorrak dituzte, eta, denok hartzaile garen heinean, horiek ezagutzea komeni zaigu.

1.1. Hainbat koderen erabilera bateratua egiten da 

Ikus-entzunezko testuetan hitzezko kodea (ahozkoa zein idatzia), kode ikonikoa (irudiak, argazkiak eta animazioak) eta soinu-kodea (hotsak eta doinuak) elkarreraginean eta modu osagarrian erabiltzen dira. Edozein testutan bezala, ikus- entzunezko testuetan ere kode horiek modu eraginkor eta egokian erabili behar dira.

Ikus-entzunezko testuan, komunikazio-asmoaren mesedetan erabili behar dira kode guztiak (hitzezko kodea, kode ikonikoa eta soinu-kodea). Beraz, ikus-entzunezko testuak aztertzen direnean, honako hauei erreparatu behar zaie:

• zer erlazio dagoen erabiltzen dituen kodeen artean 
• kodeetakoren bat besteei gailentzen zaien 
• kode bat beste baten osagarri den 
• kodeen arteko kontrastea bilatzen den 
• zer kodek ematen duen atentzioa 
• zer kode gogoratzen den 
• nola eragiten duen kodeen erabilerak komunikazio-asmoan 

Askotan kode ikonikoa izaten da nagusi, eta hitzezko kodea eta soinu-kodea haren osagarri erabiltzen dira.

Adibidea: Trafikoko antzarraren bideoa

Iragarki honetako protagonista antzarra da, hirian, arauak hautsiz, lasai paseatzen ari dena. Pertsonifikatutako animalia edo animalizatutako pertsona. Harridura sortzen du ikusleengan. 

Ikusten dena eta entzuten den abestiaren letra bat datoz. Bere buruarengan ziurtasuna eta konfiantza duen pertsonaiaren lasaitasunezko hitzak entzuten dira “zebra-bideak babesten nau”, “denbora ematen dit, eskuekin barkamena eskatuz”. 

Beraz, badago lotura kode ikonikoaren eta soinu-kodearen artean; modu osagarrian, elkarren errefortzurako erabiltzen dira. 

Atzean entzuten den melodia erritmo konstantekoa eta alaia da, arina eta oso itsaskorra. Baina bestelako doinu batzuk ere entzuten dira, lasaitasuna eta egoera kontrolpean izanaren egoera haustera datozenak: bozinak, bat-bateko azeleratzeak... Honenbestez, badirudi soinu-kodearen elementu batzuekin kontrastea sortzea bilatzen dutela igorleek.

Esloganarekin amaitzen da iragarkia: “Ahal duzunez, pentsatu!” Adimena edo pentsatzeko ahalmena omen da pertsonak eta animaliak bereizten gaituena. Irudia eta hitzak erlazionatuz, antzararena ez egiteko adierazten zaigu. “Hiriko arauak errespetatzen ez dituzunean, horrela ikusten zaituzte besteek”: antzara moduan ikusten zaituzte besteek, hiritik arduragabeki eta arauak hautsiz zabiltzanean. 

Honenbestez, hiru kodeetako elementuak (hitzak, soinua eta irudia) ondo josten dira hartzaileengan eragiteko, hartzaileek arauak errespeta ditzaten eragiteko.

1.2. Egiantzekotasunez mozorrotuak dira 

Ikus-entzunezko testuek hitzezko testuak baino egiantzekoagoak ematen dute, hasiera batean: irudia agertzen dute, irudia bertan dago, ikusi egiten da. Badirudi ezin dela zalantzan jarri, ukaezina dela.

1.3. Arrazoimenean beharrean, sentimenduetan eta afektuan eragiten dute 

Ikus-entzunezko testuek emozioak ukitzeko aukera paregabea eskaintzen dute. Horregatik, oro har, emoziora bideratzen dira gero eta gehiago, eta ez hainbeste arrazoimenera. Hau da, ikus-entzunezko testuek senti dezagun eskatzen digute, pentsa dezagun baino gehiago.

Adibidea: Bertsomovieda Paradisua lurpean
Adibidea: Bertsomovieda Urpeko bertsoak

1.4. Generoak eta objektibotasuna 

Komunikabide handiek, ikus-entzunezkoak sortzen dituztenean, gertakariak hautatu egiten dituzte, horiek istorio bilakatu, pertsonaiak sortu... Horrela, hartzaileari gonbita egiten diote modu jakin batean begira diezaion munduari. Komunikabide handiek errealitatearen bertsioak eskaintzen dituzte, inoiz ez errealitatea bera.

Dena dela, ikus-entzunezko testuen artean, badira informatiboagotzat jo daitezkeenak: albisteak, dokumentalak, serie historikoak eta abar.

Adibidea: desazkundea minutu batean
Adibidea trafiko oinezkoak